Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçeklehandan bir düzen bileğildir. Hukuk, cemiyet ortamında insanların gerçekten kesinlikle davrandıklarını bileğil, kesinlikle davranmaları icap ettiğini gösterir. Hukuk, kendisine uyulmak ve uygulanmak bâtınin vardır. Türe değeri nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene vurunmak, maşerî ömürın gerçekleşmesini bulmak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin mukabilsına onaylama edilmesi ve uyulması müstelzim, kesin sağlıklı kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle cemiyet ortamında insanların hesap ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her vakit mümkündür. “İşte dostluk, âdem evladı davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir cümle, bir bütündür.” İnsan-âdem evladı, âdem evladı-doğa ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru bâtınin evrensel ilkelerle güvence şeşna kızılınmasıdır. Hukuk, adamlık seviyesi bâtınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birokkalı fikir ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, cemiyet sözleşmesi, doğa ve insanlar olarak tamlayan içtihatlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini bulmak için konulmuş olan ve umum gücüyle desteklenen kaide, doğruluk ve seçimın hepsidür. Elan yaygın bir tanılamamıyla dostluk, adalete yönelmiş maşerî yaşlakin düzenidir. Hukuk Lügat Fehvaı Hukuk kelimesi Arabi “doğruluk” kökünden gelir ve doğruluk kelimesinin çoğulu olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “doğruluk” kelimesinin çoğulu “beddua’kak”tır. Türk Gönül Kurumu’na için dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım güçlükleü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet anlamında da kullanılır. Yöntem Fehvaı Hukuk dönemden döneme değiştiği bâtınin hala doyurucu bir tanılamam yapılamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok onaylama edilen tanılamamı ise: “Makul bir zamanda mukannen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mutluluk zoruna (müeyyide) ilişkilanmış kurallar hepsidür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi ortamında baz olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri sayfa alan kısmına Özel Hukuk, kişiler ile mutluluk yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Halk Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Hukuk, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna mukabele Anayasa Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun başlangıçlıca zir dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku özge toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mutluluk tarafından güvenceye kızılınmış ve cebri yapmış oldurımlara ehil olmasıdır. Hukuk kuralları âdem evladı davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun değer yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde benzeşim nitelikteki tekmil durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Hukuk alanında yapmış oldurım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek bâtınin kullanılır. Hukuk düzenini katkısızlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları mâni olmak bâtınin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, cezaevi ve tıkır cezaları; temel hukukunda siyasetten men, parti kapatma; vergi hukukunda vergi ve kaçıntıçılık cezaları gibi derece derece dostluk dallarında derece derece yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; zihini bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut politik içtihatleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan dostluk, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş maşerî bir yaşlakin düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşerî ömürı düzenleyip insanların barış ve emniyet ortamında bir arada yaşamalarını katkısızlamaktır. 2. Kılgı Yarar (Içtimai İhtiyaçların Hakkındalanması) Hukukun kılgı amacını, maşerî gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile cemiyet ortamında yaşayan insanların, birbirleri ile bina etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın yapısından kaynaklanan ihtiyaçlarını mukabillamaya çkızılışır. Hukuk bu fonksiyonu ile veladet, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir dostluk düzeni ömürın baz gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanın doğal yapısına ve bundan sonra gelen ihtiyaçlarına birebir yetişmek zorundadır. Hukuk önemli ölçübile, hesaplı gerçeklere bile mecburdır; hesaplı gereksemelara uymalı ve onları mukabillamalıdır. 3. Türe Hukuk bu fonksiyonu ile mukannen bir kodifikasyon şeşna aldığı içtimai ihtiyaçları, özü salt bir muadelet düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak sahici kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanılamamıyla hak, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yetişmek üzere iki derece derece anlamda kullanılır. Türe esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet anlamında ferdî bir özelliği deyimler. Nefer her vakit haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni çevirmek yolunda ruzuşeb ve bileğmaslahatmez bir çaba gösterir. İşte bu hesap ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak mefhumı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği rabıta biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk alanında hukuki değer olarak lafız konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Sosyete bâtınindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini bâtınaziz kurallar tekmilü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve tutunmak durumunda bulunduğuna için, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü hak mefhumı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün dostluk sistemine ve sistemlerine egemen kâin, nesnel ve salt bir değer niteliğindeki adalettir. Hukuk bir cemiyet düzenini bâtınerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; lazım mevcut düzeni beklemek, gerekse onu bileğmaslahattirmeyi meşrulaştırmak bâtınin her vakit adalete başlangıçvurulur. Nesnel ve kanun üstü hak hukukta mukabilmıza müesses dostluk düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim dostluk anlamında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, mevcut dostluk düzenlerinin kendisine birebir olup olmadığı açısından bir değer ve kıymetlendirme ölçüsü olur. Gine bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve menfi mukabillıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon denge ortamında olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Alışılagelen olarak bütün dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî yaşlakin uyacak, hem bile bu maşerî ömürın barış ortamında sürebilmesi bâtınin bir düzen görünümünü katkısızlamaya çkızılışacaktır.